Senin, 12 Maret 2012

NITI BOSO OSING

 NITI BOSO OSING.

Terima kasih telah mengunjungi web kami, yang menampilkan budaya ataupun adat istiadat Orang Using, yang sangat tinggi nilainya, yang akhir-akhir ini saya rasakan sudah hampir punah. Satu misal: tutur kata yang sering terucap dari seorang anak kepada orang tua ataupun kepada guru-gurunya sudah tidak lagi menunjukkan kesompanannya sebagai seorang siswa, karena itu sengaja kami menyuguhkan bahasa-bahasa using yang satun yang digunakan sehari-harinya.
Oleh karena itu, anda termasuk orang yang menghidupkan budaya santun tersebut yang saya rasakan sudah menipis, anak-anak dijaman sekarang tidak lagi memakai bahasa uisng dalam pergaulan sehari-harinya.
Mungkin karena memang kurang tahu, ataukah malu menggunakan bahasa using tersebut, padahal bahasa using ini merupakan budaya ciri khas orang Banyuwangi, karena itu melalui web ini saya mengajak kepada pembaca, mari kita hidupkan kembali bahas using ini. Adapun bila anda kesulitan, ataupun memerlukan penjabaran tentang bahasa using yang baku , kami bersedia membantu  anda melalui web ini ataupun  melalui nomor kami ”  087806605580 / 08883777622
 

Urut-Urutane Turunan
Urutan modon
     
Bapak / emak

anak

putu

 buyut

canggah



  udheg-udheg


gantung siwur


grepek sente­­


Weruhe Dolor

  1. Sedulor                                 :  sedulur tunggal bapak, emak
  2. Misanan                                :  sedulur tunggal embah
  3. Mindhoan                             :  sedulur tunggal boyot
  4. Keponakan                           :  anake dulur tuwek/ enom
  5. Putu                                      :  anake anak
  6. Putu ponakan                        :  anake ponakan
  7. Bebek                                  :  adi’e bapak utowo emak
  8. pak Leik                               :  adi’e bapak utowo emak
  9. Uwa’   adon                         :  kakange bapak utawa ema’ (lanang)
  10. Uwa’ anang                          :  mbakyube  bapak utawa ibu (wadon)
  11. Besan                                   :  wong tuweke (pabak/ ibune) mantu
  12. Maratuwa                             :  wong tuweke (pabak ibune) rabi/laki
  13. Anak mantu                          :  rabi/lakine anak
  14. Putu Mantu                           :  rabi/lakine mantu
  15. Ipe’                                      :  sadulure’ rabi/laki
  16. Pripe’an                                :  ipe’ne dulur
  17. Bapak kuwalon                     :  bapak sambungan (seng  bapakek  dewek)
  18. Emak kuwalon                      :  emak sambungan (seng wmak dewek)
  19. Anak kuwalon                       :  anak gawane’ laki/rabi
    Arane Wong

    1. Lancing                                   :  lare lanang hang wes wayah taping dorong rabi
    2. Lancing jebug                          :  lare lancing hang wes tuwek,dorong rabi
    3. Pudot                                      :  wong lanang dewekan di tinggal mati rabine
    4. Pudot kembang                       :  pudot enom seng duwe anak
    5. Pudot kawok                           :  pudot tuwek
    6. Pudot bangsong                       :  pudot tuwek anake akeh
    7. Kakek                                     :  wong lanang hang wes tuwek temenan
    8. Perawan                                  :  lare wadon wes omor dorong laki
    9. Perawan sunti                          :  perawan cilik/ perawan kencur
    10. Perawan gendor                      :  perawan  wes tuwek dorong laki
    11. Rondo                                     :  wong wadon hang di tinggal mati hang lakine
    12. Rondo tanggung                      :  rondo enom duwe anak
    13. Rondo kembang                      :  rondo enom dorong duwe anak
    14. Rondo menter                         :  rondo sufih
      Ongko/Itungan

      1. Siji                 basan dowor      setunggal                    
      2. Loro                                        kaleh
      3. Telu                                         tigo
      4. Papat                                       sekawan
      5. Limo                                        gangsal
      6. Enem                                       enem
      7. Pitu                                          pitu
      8. Wolu                                       wolu
      9. Songo                     :                 songo
      10. Sepuloh                                   sedoso
        Omongan-Omongan  Liyone 
        LUMRAHE BOSO             BOSO INGGIL                      BOSO INDONDONESIA
        A 
        Abang                                 abret                                        merah
        Adoh                               tebih                                        jauh
        Ados                               siram                                        mandi
        Ampet                              mendet                                    ambil 
        Aran                                nami                                        nama 
        Arep                                ajeng                                        mau 
        Aweh                               nyukani                                   memberi 
        Ayo                                  monggo                                   mari/silahkan
        Abab                                abab                                        bau mult
        Abang                              abret                                        merah
        Abero/nacak                     cobi                                         coba
        Aboh                                aboh                                        :bengkak 
        Adab                                 adab                                        peraturan 
        Aclak                                aclak                                        omong kosong 
        Anteng                              mendel                                     diam 
        Apak                                bapak                                       bapak 
        Alak                                  alak                                          aduh 
        Asu                                   segawon                                  anjing 
        Asor                                  asor                                          rendah  
        Andap                               andap                                      turun. perbuatan 
        Andap asor                        andap asor                               merendah 
        Ancak                               ancak                                       wadah terbuat dari
                                                                                                           Pelepah daun pisang 
        Angger                              angger                                     sembarang 
        Ambe                                kalian                                       dengan 
        Ambekan                          ambekan                                  napas
        Azab                                 azab                                         siksa

        B 
        Banyu                                toyo                                         air
        Bener                                leres                                         benar
        Beras                                uwos                                        beras 
        Bengen                             sengen                                     dulu 
        Buri                                  wingking                                 belakang 
        Buwang                            bocal                                        buang
        Bacot                                irung                                        hidung 
        Badtouk                            badtuk                                     dahi 
        Batok                                batok                                       cangkok kelapa 
        Bala                                   bala                                          musibah 
        Bawang                             bawang                                    berambang  
        Bangku                             bangku                                     kursi panjang 
        Bangur                              bangur                                     lebih baik 
        Bangkel                            bangkel                                    jengkel 
        Bebeik                              bebeik                                      seorang perempuan 
        Betuh                                 betuh                                       keruh 
        Bek                                    bek                                          penuh
        Blabur                               blabur                                      aliran air sungai besar
                                                                                               yang  keruh 
        Bengeb                             bengeb                                    babak belur 
        Bengen                             sengiyen                                  dahulu 
        Bolo/konco                        rencang                                  teman 
        Bolong                              bolong                                     lobang 
        Bureng                              bureng                                     tidak jelas
        Bungkem                         bungkem                                   tidak bicara
        Buledan                          buledan                                      tak beraturan

        C 
        Crito                                        ceriyos                                     cerita 
        Cekel                                       cepeng                                     pegang
        Carem                                      carem                                       kebersamaan
        Cacad                                      cacad                                       tuna
        Cager                                       cager                                        andai 
        Cantok                                    cantuk                                     alat penghalus sambal 
        Coret                                       coret                                        korek 
        Coro                                        coro                  &bsp;                      cara
        Cuweil                                     cuwil                                       cacad pada barang
        Cuwek                                     cuwek                                      alas penghalus sambal 

        D
        Dadi                &nbbsp;                       dados                                      jadi
        Dalan                                       mergi                                       jalan
        Deleng                                     ningali                                     lihat
        Dewek                                     kiyambek                                 sendiri
        Dorong                                    dereng                                     belum
        Duwe                                      nggadah                                  punya
        Dudu                                       sanes                                        tidak 
        Dino                                        dinten                                      hari 
        Dinuhoni                                 diparingi                                  di kabulkan 
        Dodol                                      sade                                         jual 
        Dolor                                       derek                                       saudara 
        Dowo                                      panjang                                    panjang 
        Dungo                                     dongo                                      do’a 
        Duyan                                     rahab                                       selera 
        Dugan                                     dugan                                      kelapa muda 
        Doum                                      doum                                       bagi 
        Duwe                                      nggadah                                  punya

        E 
        Enget                                       eling/emut                               ingat 
        Embuh                                     kirangan                                  tidak tau 
        Endi                                        pundi                                       mana 
        Enteni                                      entosi                                       tunggu 
        Esuk                                        injing                                       pagi 
        Enak                                        eco                                           enak  
        Eloh                                         eloh                                         air mata 
        Edtok                                      edtok                                &nbrp;      wadah dari daun 
        Emak                                       emak                                        ibu 
        Emong                                     mboten purun                          tidak mau  
        Emboh                                     tanduk                                     tambah 
        Ewoh                                       ewoh                                       melakukan kegiatan

        G 
        Gede                                       ageng                                       besar 
        Gelem                                      puron                                       mau 
        Gancang/gelis                          enggal                                      cepat 
        Gelung                                    ukel                                         konde
        Geni                                        latu                                          api 
        Godong :                                  renden                                     daun 
        Golek                                      pados                                      cari
        Gulo                                        gendis                                      gula
        Gabah                                      gabah                                      biji pari 
        Gabug                                     gabug                                      tidak berisi 
        Gatel                                       gatel                                        gatal 
        Garing                                     garing                                      kering 
        Galok                                      galok                                       aduk 
        Galak                                       galak                                        buas 
        Geseng                                   geseng                                     putaran cepat sekali 
        Gelung                                    gelung                                     bentuk rambut  
                                                                                                     perempuan
         Gelungan                                 ukel                                         konde 
        Gemelar                                 gemelar                                    banyak tak beraturan 
        Gemelantong                           gemelantong                            tergantung/ benda 
        Gombor/lidak                          gombor                                    kebesaran/longgar 
        ganjur                                      genter                                      alat lonjor bambu  

        H 
        Hang                                      hang                                        yang 
        Heng/oseng                             mboten                                   tidak

        I
        iki                                            niki                                          ini 
        ilang                                        ecal                                          hilang 
        inep                                         nyipeng                                   inap iwak                      :                  ulam                                        ikan
        iyo                                           enggih                                     iya 
        Idan                                         idan                                         gila  
        Idu                                          idu                                           ludah 
        Idep                                        idep                                         rambut mata 
        Iki                                            niki                                          ini 
        Iko                                           niko                                         itu 
        Iwak                                        ulam                                        ikan 
        Ison                                         kulo                                         saya 
        Isin                                          isin                                           malu 
        Ilang                                        ecal                                p;          hilang 
        Ilat                                           ilat                                           lidah
        Impen                                      impen                                      mimpi

        J
        Jaluk                                        nedi                                         minta
        Jogo                                         jagi                                          jaga
        Jamu                                        jampi                                       jamu
        Jeruk                                        jeram                                       jeruk
        Jowot                                      mendet                                     ambil 
        Jajan                                        jajan                                         kuwe 
        Jeler                                         jeler                                         jelas 
        Jejer                                         jejer                                         berdampingan       
        Jolo                                          jolo            :     &nbrp;                        jala 
        Jongos                                     batur                                        pesuruh/pembantu 
        Jowot                                      mendet                                   ambil
        Jumbleng                                 jumbleng                                 sunyi
        Judug                                      judug                                       tempat duduk rendah

        K 
        Kanggo                                   kangge                                     untuk
        Kabeh                                      sedanten                                  semua
        Kayu                                       kajeng                                      kayu
        Kelambi                                   rasu’an      :                               baju 
        Kembang                                 sekar                                        bunga 
        Kiro                                         kinten                                      kira 
        Kongkon                                 kengken                                   suruh 
        Kurang                                    kirang                                      kurang 
        Kademan                                 kasrepen                                  sakit badan.                     
        Kalo                                        kalo                                         wadah dari anyaman 
                                                                                                        bambu
        Kepos                        :              kepos                                       basah 
        Kelendi                                   kepundi                                   bagaimana 
        Kene                                        ngeriki                                     di sini.  
        Kerono                                    keranten                                  karena 
        Kawit                                      milai                                        mulai 
        Kawitan                                  ngawiti                                      awal 
        Kedol                                      kedol                                       selatan 
        Klopo                                      kerambil                                  kelapa 
        Klompen                                 klompen                                  bakiyak, sandal kayu 
        Kulon                                      kilen                                        barat 
        Kukur                                      kukur                                       garuk 
        Koping                                    koping                                     telinga 
        Konco                                     rencang                                    teman, sahabat

        L
        Lali                                          supen                                       lupa
        Lanang                                     jaler                                         laki 
        Larang                                     awes                                        mahal
        Lungguh                                  lenggeih                                   dudu
        Latar                                        latar                                         halaman rumah 
        Landep                                    landep                                     tajam 
        Lantar                                      lantar                                       merayap
        Lancar                                     lancer                                       pintar
        Lare                                         lare                      &nbrp;                   anak
        Larad                                       larad                                        terlanjur
        Lenged                                    lenged                                     putaran cepat
        Lenglong                                 lenglong                                  bingung
        Lelet                                        lelet                                         cari perhatian
        Loro                                        warang                                     sakit
        Lopot                                     lopot                                        lolos
        Lobok                                      pedesan                                   cabai
        Lontor                                     lontor                                       pudar warna
        Lonte                                       lonte             :                           perempuan  nakal 
        Lungsuran                               lungsuran                                 bekas
        Luncup                                    luncup                                     lancip

        M 
        Mangan                                   nedo                                        makan
        Moco                                       maos                                        baca
        Mati                                         pejah                                        meninggal
        Metu                                        medal                                      keluar
        Mlaku                                      mlampah                                  berjalan
        Murah                                      mirah                                       murah
        Moleh                                      wangsol                                   pulang
        Muni                                        mungel                                     bunyi 
        Madep                                     madep                                     menghadap 
        Modon                                     Mandap                                   turun  
        Mantep                                    mantep                                     mantap
        Mandeng                                 mandeng                                 mengamati.  
        Merongsod                              mrongsod                                turun                    
        Mendelik                                mendelik                                 melotot 
        Mecokol                                  mecokol                                   tumbuh tunas 
        Menyang                                 kesah                                       pergi 
        Mempeng/moreing                  mempeng                                 marah
        Membret                                  membret                                  penuh barang,  
        Merem                                     merem                                     pejam/menutup mata 
        Mergo                                      mergo                                      karena 
        Melek                                      melek                                       membuka mata
        Moto                                       mripat                                      mata
        Munggah                                 munggah                                 naik

        N 
        Nandur                                    nanem                                      tanam
        Nunggang                               numpak/nitih                           naik
        Nyekel                                     nyepeng                                   pegang
        Nyritani                                   nyriyosi                                   menceritakan 
        Nadong                                   nadong                                   balikan telapak  tangan 
        Nodoh                                     nyongko                                  sangka 
        Nawi                                       nawi                                        mungkin 
        Neng                                       teng                                         di 
        Ndondomi                               ndondomi                                menjahit pakai tangan 
        Niti                                          niti                                           mengamati
        Nutu                                        nutu                                         menumbuk padi
        Nunggang                               nunggang                                naik, 
         Noto                                        noto                                         menyusun 
        Noleh                                      ningali                                     melihat
        Nompak                                  numpak                                   naik, 
        Njaluk                                     nyuwon                            &nbrp;      mintak 
        Ngamuk                                  moreng                                    melakukan emosi 
        Ngipi                                       ngipi                                        mimpi

        O 
        Oleh                                        angsal                                      dapat 
        Obor                                        obor                    &nbrp;                    api untuk menyinari,
        Obong                                   obong                                      baker, 
        Ocol                                        ocol                                         lepas  
        Opor                                     opor                                         bakar sekala kecil. 
        Oncal                                       oncal                                        lempar  
        Oncalno                                   oncalno                                    lemparkan,
        Olong/solong                           keren                                       nanti dulu
        Oleing                                     oleng                                       jenis ikan
        Ojo                                          ojo                                           jangan
        Oyoh                                       oyoh                                        air kencing 
        Oyod/odod                             oyod                                        akar 
        Omeg                                      omeg                                       getar kecil

        P 
        Panas                                       benter                                      panas 
        Podho                                      sami                                         sama 
        Pangan                                     tedan                                       pangan 
        Putih                                        petak                                       putih 
        Panjer                                      penjer                                      persekot 
        Pamit                                       pamit                                       mohon ijin 
        Paran                                       nopo                                        apa 
        Pangklang                               pangklang                                Palang  
        Paser                                        paser                                        anak panah 
        Pawon                                     pawon                                     tempat memasak 
        Pedes                                       pedes                                       pedas 
        Pager                                       pager                                       pagar 
        Peteng                                      peteng                                     gelap 
        Paglak                                     paglak                                      pondok  
        Podo                                        sami                                         sama 
        Pucuk                                      pucuk                                      ujung 
        Pinter                                       pinter                                       pandai 
        Piro                                          pinten                                      berapa
        Pites                                        pites                                         tekan 

        R 
        Roso                                        raos                                          rasa 
        Rodo                                       radi                                          hampir 
        Rupo                                       werni                                       rupa 
        Ragi                                         ragi                                          bahan membuat 
                                                                                                       makanan


        Rewang                                   rencang                                    teman
        Rodo/emeh                              radi                                          hampir
        Roso                                        raos                                          rasa 
        Rijig                                        rijig                                          bersih

        S 
        Sedilut                                     sekedap                                   sekejap 
        Sapi                                         lembu                                      sapi 
        Sego                                        sekul                                        nasi 
        Suwi                                        dangu                                      lama 
        Sabrang                                   sabrang                                    umbi jalar 
        Sampur                                    sampur                                     selendang gandrung  
        Sawang                                   sawang                                     pandang  
        Sawer                                     sawer                                       tidak jelas 
        Sawed                                     sawed                                      kaitan sapi  
        Sawi                                        sawi                                         ubi kayu 
        Sawod                                     sawod                                      makanan dari ubi kayu
        Sawo                                       sawo                                        buah sawo
        Seblak/sampat                         seblak                                      alat pukul lentur
        Sewo/guyon                            sewo                                        gurau
        Sewor                                      sewor                                       gayung air 
        Sewang                                   sewang                                       pisah 
        Sudo                                        kirang                                      kurang 
        Sugal                                       sugal                                        ucapan kurang sopan 
        Sugeng                                    sugeng                                     tidak ramah 
        Sosah                                       sosah                                       susah 
        Supek                                      supek                                       sempit 
        Sondol                                     sondol                                   melakukan dengan kepala 
        Sontok                                     sontok                                     kepalan tangan 
        Sowok                                     sowok                                      jampi-jampi 
        Sowong                                   sowong                                    kosong 
        Songkan                                  songkan                                   enggan 
        Sengkol                                   sengkol                                    senggol 
        Solong                                     kerein                                      dulu. 
        Suket                                       suket                                        rumput 
        Soro/  angel                             angel                                        sulit 
        Sorod/ sudo                             sorod/ sod                               berkurang
        Sorop                                       sorop                                       terbenam

        T 
        Takon                                      tangled                                    tanya
        Teko                                        dugi                                         datang 
        Tuku                                        tumbas                                     beli
        Turu                                         tilem                                        tidur 
        Tabok                                      tabok                                       tamper 
        Tambel                                    tambel                                     tembel 
        Taker                                       taker                                        ukuran berat 
        Tanduk                                    tanduk                                     sepak 
        Tingkes                                    tingkes                                     ikat 
        Tingkeb/ tutup                         tutup                                        tutup 
        Tuwas                                      tuwas                                       akibat 
        Tugel                                       tugel                                        patah 
        Tukul/cukul                             cukul                                       keluar tunas

        U 
        Udan                                       jawah                                       hujan 
        Urip                                         gesang                                     hidup 
        Uyah                                       sarem                                       garam 
        Ubeng                                     ubeng                                      keliling.  
        Ubah/uyeg                               uwah /ubah                              gerak benda,  
        Udan                                       jawah                                       hujan 
        Uyah                                       sarem                                       garam 
        Urang                                      urang                                       udang 
        Umah                                      griyo                                        rumah 
        Ungkreg                                  ungkreg                                   getar.  
        Uwoh                                      uwoh                                       buah 
        Usrek                                       udrek                                       gaduh.

        W 
        Wadon                                    estri                                         perempuan
        Wedi                                       wedos                                      takut 
        Wani                                        wantun                                    berani
        Wayah                                     wanci                                       saat 
        Weruh                                     sumerep                                   tau 
        Wong                                      tiang                                        orang 
        Wadah                                     wadah                                     tempat barang 
        Wader                                     wader                                      ikan wader 
        Wadul                                     ceriyos                                     menceritakan. 
        Warah                                      bejo                                         nyampaikan kabar, 
        Waras                                      lujeng                                      sehat
        Wareg                                      wareg                                      kenyang,
        Warung                                   warung                                                kiyos
        Weruh                                   sumrep                                     tau, mengetahui 
        Welot                                      welot                                       ikan belut 
        Welad                                      welad                                      sayatan bambu
        Welas                                     welas                                       sayang
        Wet`n                                      wetan                   :                   timur
        Woloh                                     woloh                                      bambu  kecil

Tidak ada komentar:

Posting Komentar